مطالعات طراحی خانه سالمندان

رساله طراحی خانه سالمندان 
بخشی از مطلب
در ایران به طور معمول ، سن 65 سالگی را شروع پیری در نظر می گیرند که در نمودارهای جمعیت شناختی و پژوهش های اجتماعی نیز به عنوان آستانه سالمندی به کار می رود . شمار افراد بالای 65 سال در ایران ، طبق سرشماری سال 1375 حدود 4% کل جمعیت ، یعنی بیش از چهار میلیون نفر است . سالمندان ذخایر با ارزش هر کشور و بهترین انتقال دهنده فرهنگ هستند و عدم ارتباط با آنها موجب محرومیت از تجربیات و راهنمایی های آنها خواهد شد . درک نیازهای فیزیولوژیکی ، روان شناختی ، بهداشتی ، اجتماعی و رفاهی افراد مسن و سعی در تامین آنها می تواند در بهبود کیفیت و امید به زندگی سالمندان موثر باشد . بدین ترتیب با اشتیاق و اطمینان بیشتری به آینده نگاه می کنند ، کوشش بیشتری در کارها و نیل به اهداف از خود نشان می دهند و کمتر دچار تنش های روحی می شوند . سالمندان به دلیل موقعیت سنی و اجتماعی و برخورداری از فراغت بیشتر و به خصوص لزوم فعالیت های جسمانی به دلیل موقعیت سنی و اجتماعی و برخورداری از فراغت بیشتر و به خصوص لزوم فعالیت های جسمانی منظم و مداوم ، مثل پیاده روی ، زمان بیشتری از اوقات خود را در فضاهای باز محل سکونتشان سپری می نمایند . 
1-3 .اهداف پروژه 
هدف این تحقیق ، دستیابی به مبانی و معیارهایی است که لازم است در طراحی و فضاهای خانه های سالمندان سیرجان در نظر گرفته شود تا ضمن فراهم آوردن محیطی مطلوب و متناسب با توانایی های جسمی سالمندان ، پاسخگویی نیازهای روانی آنها بوده و امکان برقراری روابط اجتماعی و فعالیت های سازنده را تامین نماید . بدین منظور می بایست خصوصیات جسمی و روانی سالمندان و عوامل موثر بر بهداشت روانی آنان از جنبه های زیست شناختی ، روان شناختی و جامعه شناختی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد . یکپارچگی با جامعه و ایجاد روابط متقابل اجتماعی و برقراری تماس و رابطه نزدیک با سایرین ، فعالیت و تحرک جسمی کافی و احساس مفید بودن و مورد نیاز بودن از خواسته های ضروری سالمندان است که باید مورد توجه قرار گیرد .
1-4. روش تحقیق
روش تحقیق انتخاب شده بر پایه روش شناخت شامل سه مرحله زیر است :
الف- مرحله شناخت ابعاد مختلف مسئله که از طریق زیر انجام شده است :
1- مطالعات کتابخانه ای جهت شناسایی ، گردآوری ، مطالعه و تحلیل منابع فارسی و غیر فارسی در زمینه طراحی فضاهای باز محله های مسکونی و شرایط جسمی و روانی سالمندان .
2- مطالعات میدانی و بررسی و تحلیل وضع موجود از طریق مطالعه موردی در محله های مسکونی و کسب نظریات سالمندان ساکن در محله ها ، چگونگی استفاده سالمندان از فضای باز محل سکونتشان و مطالعه شرایط محیطی فضاهای باز محله ها .
ب- مرحله ارزیابی و تحلیل اطلاعات و جمع بندی آنها
ج- ارائه پیشنهادها و رهنمودهای طراحی فضاهای متناسب با شرایط سالمندان
فضاها داشته باشد ، چه در ارتباط با استفاده از فضاهای موجود در محله ( نظیر پارک و میدان محلی ) و انواع دسترسی های پیاده به فضاها یا درون آنها ، و چه در ارتباط با لذت بردن از یک منظره زیبا . طبقه بندی رهنمودهای طراحی با تکیه بر مطالعات فصول گذشته و توانمندی ها و نیازهای سالمندان در قالب ویژگی های سالمندان و فضاهای باز انجام شده است . در این طبقه بندی ، رهنمودهای طراحی بر اساس ویژگی های سالمندان با توجه به میزان استفاده و سلسله مراتب دسترسی ( از ورودی منزل تا پارک های محله ای ) الو یت بندی گردیده است .
  1-4. تعریف سالمندی 
سالمند از نظر لغوی کسی است که سال های زیاد ی از پشت سر نهاده است ، سالهایی پر از خاطره و تجربه که با گذشت زمان به دست آمده است . 
پدیده سالمندی یک سیر طبیعی است که در آن تغییرات فیزیولوژیکی و روانی – اجتماعی در بدن رخ می دهد . البته کمتر اتفاق می افتد که سالمندی فیزیولوژیکی با سالمندی روانی و سالمندی اجتماعی در یک فرد به صورت همزمان روی دهد ، زیرا ممکن است فردی از نظر زیستی و جسمی سالمند  تلقی شود ولیکن از نظر روانشناختی خود را جوان احساس کند و یا بر عکس امکان دارد جامعه فردی را که از نظر زیستی و روانی سالمند نیست به ایفای اجتماعی سالمند وادار نماید . 
ساده ترین راه برای تعریف پیری عبارت است از شمردن تعداد سال هایی که از بدو تولد طی شده است . به طور کلی ، آمار مربوط به پیران ، 65 سالگی را به صورت قراردادی آغاز پیری تعیین می کند . در مورد بعضی افراد ، انتقال به تدریج انجام می گیرد ، حال آن که در مورد افراد دیگر انتقال از دوره ای به دوره دیگر به سرعت و همراه با صدمات روحی به وقوع می پیوندد . در جامعه ما سن 65 تا 70 سالگی آغاز پیری را مشخص می نماید زیرا با سن بازنشستگی مطابقت دارد . بنابراین ورود به دوره پیری را تا اندزه ای قانون معین می کند ، هر چند که در بعضی افراد ممکن است سن آغاز پیری کمتر و یا بیشتر باشد . 
احساس پیری یک مسئله درونی و روانی است و در افراد مختلف ، متفاوت است ، ولی به طور کلی پیری یعنی « کاهش نیروی جسمانی – ذهنی به تناسب افزایش سن » به عبارت دیگر ، سالمند فردی است که از نظر فیزیولوژیکی یا روانی به مقطعی می رسد که بسیاری از کارها را به تنهایی نمی تواند انجام دهد . 
بنابر این می توان سالمندان را در چند گروه تقسیم نمود : 
* سالمندانی که می توانند فکر کنند ولی قوای جسمی خود را از دست داده اند . 
* سالمندانی که قوای جسمی و روانی خود را توامان از دست داده اند . 
* سالمندانی که از جسم و فکر فعالی برخودارند . 
در حدود 95 درصد از کل سالمندان به گونه مستقل یا با حداقل یاری دیگران به زندگی خود ادامه می دهند و به نحو مناسبی در سلامت به سر  و....
 
فهرست مطالب
Contents
فصل اول    3
کلیات    3
1-1. بیان مساله    3
1-2. اهمیت مساله    5
1-3 .اهداف پروژه    5
1-4. روش تحقیق    6
1-4. تعریف سالمندی    6
1-5. پیدایش خانه های سالمندان در جهان    8
1-5-1 . مراکز خدماتی روزانه    9
1-1-5-1 . اهداف مراکز خدماتی مراقبت روزانه    10
2-1-5-1 . مدت زمان حضور استفاده کنندگان    10
3-1-5-1. فعالیت های معمول در مجموعه های روزانه    11
جدول 1-1فعالیت های پیش بینی شده در مجموعه های خدماتی روزانه    13
1-6 . پیدایش خانه های سالمندان در ایران    14
فصل دوم    16
ساختار جمعیت و مسائل اجتماعی ، اقتصادی سالمندان    16
2-1.جمعیت سالمندان در ایران    17
2-2 . پایگاه اجتماعی سالمندان    18
2-3 . وضعیت تاهل سالمندان در کشور    18
2-4 . لزوم ایجاد خانه های سالمندان در ایران    19
فصل سوم    21
ویژگی های فیزیکی و روانی سالمندان و توصیه های طراحی جهت رفع نیازهای آنان    21
3-1 . کلیات    22
3-2 . ویژگی های جسمانی    23
3-2-1 . تغییرات ظاهری    24
3-2-2 . تضعیف قوای حرکتی و ماهیچه ها    24
3-2-3 . کاهش عملکرد دستگاه گوارش    25
3-2-4 . تغییرات عملکرد قلب و عروق    25
3-2-5 . تغییر در حافظه و هوش    26
3-2-6 . ضعف بینایی    26
3-2-7 . ضعف شنوایی    27
3-2-8 . ضعف حس چشایی و بویایی    28
3-2-9 . ضعف لامسه    28
3-2-10 . سایر تغیرات جسمانی    28
3-3 . نیازهای جسمانی سالمندان    29
3-3-1 . آسایش حرارتی و برودتی سالمندان    29
3-3-2 . توصیه های طراحی    31
3-3-2-1 . شرایط محیطی موثر بر آسایش حرارتی    31
3-3-2-2 . نورپردازی مناسب جهت ارتقای عملکرد بینایی در سالمندان    33
شکل 3-1نور پردازی مناسب پلکان    33
شکل 3-2استفاده از فضای واسطه در جلوی درب ورودی    34
3-3-2-2-1 . نور طبیعی    35
3-3-2-2-2 . نور مصنوعی    35
شکل 3-3 نورپردازی تابلوهای حاوی اطلاعات    36
3-3-2-3 . رنگ آمیزی مناسب جهت ارتقای عملکرد بینایی در سالمندان    36
3-4 . ویژگی های جسمی و فیزیولوژیکی    36
3-4-1 . رهنمودهای طراحی با توجه به ویژگی های جسمی – فیزیولوژیکی    36
3-5 . ویژگی های روانی اجتماعی    39
3-5-1 . رهنمودهای طراحی با توجه به ویژگی های روانی اجتماعی    39
3-6 . رهنمودهای طراحی با توجه به خرده اقلیم    41
فصل چهارم    43
بررسی نمونه های مشابه    43
4-1 . پُرت هاوکِسبوری (کانادا)    44
شکل 4-1 پُرت هاوکِسبوری (کانادا)    44
4-2 . شِیر تُن (کانادا)    47
شکل 4-2 شِیر تُن (کانادا)    47
4-3 . زوکازولا (ژاپن)    49
شکل4-3 زوکازولا (ژاپن)    49
4-4 . آناپولیس رویال (کانادا)    51
شکل4-4 آناپولیس رویال (کانادا)    51
شکل 4-5 میلبوری وِیج    53
4-7. شرایط خانه های سالمندان در ایران    55
فصل پنجم    56
مطالعات پایه و روند طراح    56
5-1- جغرافیای سیاسی و موقعیت جغرافیایی    57
شکل 5-1 نقشه استان لرستان    57
شکل 5-2 نقشه شهر خرم آباد    58
5-2- معرفی سایت ودلایل اتنخاب آن    62
5-2-1- بررسی دسترسی ها و وضعیت همجواری ها :    62
5-3- تحلیل سایت    63
شکل5-3تجزیه و تحلیل گرافیکی سایت    63
شکل 5-4 عکس هوایی از محیط پیرامون سایت    64
شکل 5-5 عکس هوایی از محیط پیرامون سایت    65
5-4- برنامه فیزیکی پروژه    66
5-5 .رهنمودهای فضاهای باز محله های مسکونی متناسب با سالمندان    68
5-5-1.رهنمود های سالمندی بر اساس وسژگی های سالمندان    68
5-5-2 .ویژگی های جسمی و فیزیولوژیکی    69
5-5-3 .رهنمود های طراحی بر اساس ویژگی ها ی جسمی و فیزیولوژیکی    69
5-5-4 .ویژگی های روانی اجتماعی    71
5-5-5 . رهنمود های طراحی بر اساس ویژگی های روانی اجتماعی    72
5-5-6 .رهنمود های طراحی بر اساس خرده اقلیم    74
5-6 .معرفی فضاهای مورد نیاز جهت پروژه    75
5-6-1 .ورودی اصلی    75
5-6-2 .هال ورودی    76
5-6-3 .اتاق نشمین    77
5-6-4 .کتابخانه    78
5-6-5 .فضای غذا خوری    78
5-6-6 .آشپزخانه    79
5-6-7 .اتاق خواب    80
5-6-7 .اتاق کارکنان    83
5-6-8 .اتاق های درمانی و توانبخشی    83
5-6-9 .رختشویخانه مرکزی    84
5-6-10 .موتورخانه    84
5-6-11 .انبار وسایل    84
5-6-12 .سرویس های بهداشت    84
5-6-13 .ارتباطات عمودی فضاها در خانه های سالمندان    86
5-6-14 .راهروها    88
5-6-15 .بازشوها    89
5-6-16 .تراس های مشترک    90
5-6-17 .محوطه باغبانی    90
5-6-18 .مبلمان و اثاث ثابت    91
5-6-19 .کفپوش های مناسب    91
5-6-20 .نشانه ها    92
5-6-21 .رهنمودهای عمومی در رابطه با خانه های سالمندان    93
5-7 . تخمین زیربنا و ظرفیت فضاها    93
5-8 . ویژگی های فنی طرح    93
5-8-1 . بررسی سیستم های مختلف سازه ای    93
5-8-2 . مقایسه سیستم های سازه ای و انتخاب سامانه بهینه باربر    95
5-9 . تاسیسات    95
منابع و مآخذ    96